1 İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Beklenti Endeksi 2017 Q3-4
İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası ile İstanbul Ticaret Üniversitesi’nce yürütülmekte olan çalışma kapsamında reel ekonomik beklenti hakkında gösterge niteliğinde bir endeks oluşturulması planlanmıştır. Çalışmada, İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası’na kayıtlı yeminli mali müşavirlere uygulanmak üzere anketler düzenlenmiş ve anketlerden elde edilen sonuçlar neticesinde ‘İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Beklenti Endeksi’ oluşturulmuştur.
1.1 Amaç
İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Beklenti Endeksi, şirketler için bir erken uyarı sistemi oluşturmak, reel ekonomik beklentileri özet şekilde sunacak bir endeks oluşturmak, bunları izlemek ve değerlendirmek, karar alıcı ve uygulayıcılara veri ve bilgi desteği sağlamak amacı ile üretilmektedir.
Elde edilmesi planlanan endeksin altışar aylık periyodlarla yayınlanması kararlaştırılmıştır. Bu doğrultuda içinde bulunulan 3 aylık dönemde mevcut ekonomik durumun saptanması ve gelecek 3 aylık beklentinin elde edilmesi öngörülmektedir.
1.2 Kapsam
Endeks, İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odasına kayıtlı olan ve aralarından rastsal olarak seçilen yeminli mali müşavirler tarafından cevaplanan anketlerden elde edilen verilerle hesaplanmaktadır.
Anket Yeminli Mali Müşavirlerin takip etmekte olduğu işletmelerden hareketle sunacağı;
“Ciro beklentisi”, “Stok beklentisi”, “Çalışan sayısı beklentisi”, “Şüpheli alacak beklentisi”, “Tahakkuk edecek kurumlar vergisi beklentisi”, “Öz kaynak beklentisi”, “Yabancı kaynak kullanım beklentisi”, “Faaliyet karı beklentisi”, “Faaliyet dışı gelir düzeyi beklentisi” üzerine değerlendirmelerini kapsamaktadır.
Kapsam dahilinde işletme büyüklükleri Büyük, Orta ve Küçük işletmeler olmak üzere sınıflandırılarak incelenmesi planlanmaktadır. Ayrıca sektörler itibariyle Madencilik ve Enerji, Tekstil, İnşaat, Ticaret, Turizm, İmalat, Finans, Otomotiv olmak üzere 8 sektör gruplaması yapılmıştır.
2 Endeks Hesaplamada Uygulanan Esaslar
Endeksin hesaplamasında her bir değişkenin ekonomik beklentilere etkisinin ağırlıkları ve etki yönünün belirlenmesi için uzman görüşlerine başvurulmuştur. Uzman görüşü, yeminli mali müşavirler arasından rastsal olarak seçilen 106 kişiye yapılan “Uzman Anketi” ile elde edilmiştir.
2.1 Ağırlıklandırma
Uzman Anketlerinin değerlendirilmesi sonucunda elde edilen ağırlıklar;
2.2 Bileşik Endeksin Hesaplanması
Anket sonucunda elde edilen verilerle bir dağılım endeksi hesaplanmaktadır. Hesaplamada kullanılan yöntem; pozitif etki eden göstergeler için, artış bekleyen anket katılımcılarının yüzdesi ve değişim beklemeyen katılımcıların yüzdesinin yarısı toplanarak elde edilir. Yani;
Hesaplaması uygulanır. Endekse negatif etki eden göstergeler için ise azalış bekleyen anket katılımcılarının yüzdesi ve değişim beklemeyen katılımcıların yüzdesinin yarısı toplanarak hesaplanır. Yani;
hesaplaması uygulanır.
3 Bileşik Endeksin Değerlendirilmesi
Yukarıdaki formül hesaplamasına göre; %50 elde edilmesi halinde endekste bir değişiklik olmadığı, %50’nin üstü endekste bir artış olduğu, %50’nin altı endekste bir azalış olduğu sonucuna varılmaktadır.
Bir sonraki üç aylık döneme ilişkin hesaplanan bileşik endeks %50’nin üstünde ise geçen üç aylık döneme göre ekonomide canlanma (genişleme) beklendiğine işaret etmektedir.
İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odasına kayıtlı olan ve aralarından rastsal olarak seçilen 176 Yeminli Mali Müşavir tarafından cevaplanan anketlerden hareketle 2017 yılı üçüncü ve dördüncü çeyrek dönemi için “İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Beklenti Endeksi” hesaplanmıştır.
Sonuçlarda
%50 elde edilmesi halinde endekste bir değişiklik olmadığını,
%50’nin üstü endekste bir artış olduğunu,
%50’nin altı endekste bir azalış olduğunu işaret etmektedir.
çeyrek (Temmuz-Eylül) döneminde bileşik endeks 55.2 değeri ile ekonomik göstergelerde bir önceki döneme göre canlanma olacağına işaret etmektedir.
çeyrekte (Ekim – Aralık) ise elde edilen 56.7 endeks değeri, Temmuz-Eylül dönemine göre beklentilerin canlanma yönünde olduğunu göstermektedir.
Temmuz-Eylül döneminde canlanmaya işaret eden göstergeler sırasıyla, “Ciro beklentisi”, “Tahakkuk edecek kurumlar vergisi beklentisi”, “Öz kaynak beklentisi”, “Faaliyet karı beklentisi”’dir. Öz kaynak beklentisi alt göstergesi 67.4 endeks değeri ile bileşik endekse en yüksek pozitif etki yapan göstergedir. Bileşik endekse olumlu yönde katkı yapan diğer göstergeler şunlardır: “Ciro beklentisi” göstergesi endeks değeri 65.6, “Tahakkuk edecek kurumlar vergisi beklentisi” 58.8, “Faaliyet karı beklentisi” 58.9.
4 Farklı Ölçekli Firmaların Beklentilerinin Değerlendirmesi
Firma büyüklüğüne bağlı olarak ekonomik göstergelere ilişkin beklentiler ve ekonomik göstergelere ilişkin hassasiyet farklılaşmaktadır. Ekonomik Beklenti Endeksi hesaplanırken firma büyüklüğüne ilişkin iki ölçü kullanılmıştır. Bunlar; ciro düzeyi ve firmada çalışan sayısıdır. Her iki grup da firma büyüklüğüne ilişkin bilgi vermekle birlikte ekonomik beklentilere ilişkin görüşleri ayrı ayrı incelenmiştir.
4.1 Firmaların Ciro Düzeyine Göre Beklentileri
Ciro düzeyi gruplandırmasında üç temel ayrım yapılmıştır. Ayrım, küçük ölçekli; “0-10 Milyon TL”, orta ölçekli; “10-50 Milyon TL”, büyük ölçekli; “50 milyon TL üstü” ciro düzeyine sahip firmalar şeklinde değerlendirilmiştir. Ciro düzeyi büyüklüklerine göre değerlendirilen firmaların beklentileri de farklılaşmaktadır.
çeyrekteki beklentiler incelendiğinde 0-10 Milyon TL Ciro seviyesine sahip işletmeler hariç tüm kategorilerde 50 baz puanın üzerinde beklentinin oluştuğu görülmektedir. Küçük ölçekli işletmelerde de 49.6 olan endeks değeri 50 baz puana çok yakın değer almıştır.
çeyrek beklentileri incelendiğinde 50 baz puanın üzerinde elde edilen endeks değerleri sebebiyle tüm ölçekler için ekonomik canlanma sinyali görülmektedir.
Elde edilen sonuçlar büyük ölçekli firmaların ekonomik canlanmaya ilişkin beklentinin daha kuvvetli olduğunu göstermektedir.
4.2 Firmaların Çalışan Sayısına Göre Ekonomik Beklentileri
Firmalar “Çalışan sayısı”’na göre üç temel gruba ayrılmıştır. Gruplandırma, küçük ölçekli; “50 kişiden az”, orta ölçekli; “50-250 kişi”, büyük ölçekli; “250 kişiden fazla” çalışana sahip firmalar olarak değerlendirilmiştir.
- çeyrek verileri tüm ölçek büyüklüklerine göre 50 baz puanın üzerinde hesaplanan endeks değerleri ile ekonomik canlanma beklentisine işaret etmektedir. Büyük ölçekli firmalar incelendiğinde canlanma beklentisinin küçük ve orta ölçekli işletmelerden pozitif yönde farklılaştığı görülmektedir. Üç grupta da 4. çeyrek beklentisi 50 baz puanın üzerindedir dolayısıyla 4. çeyrekte canlanmanın devamı yönünde beklenti mevcuttur.
Çalışan sayısına göre incelenen üç farklı ölçekteki firmaların beklentileri ciro düzeyine göre yapılan değerlendirme ile benzer özellik göstermektedir. Büyük ölçekli firmaların ekonomik canlanma beklentisinin daha yüksek olduğu görülmektedir.
5. Sektörlere Göre Beklenti
Ekonomik beklenti endeksi 8 farklı sektör esas alınarak incelenmiştir.
çeyrek için en yüksek endeks değeri “Otomotiv” alanında gerçekleşmiştir 4. çeyrekte en yüksek canlanma beklenen sektör de yine Otomotiv sektörüdür.
çeyrek için sektörlerden elde edilen endeks değeri 50 baz puanın altında olan sektörler “Madencilik ve Enerji” ile “İnşaat”tır.
çeyrek beklentileri incelendiğinde ise “Turizm” sektöründe daralma beklentisinin var olduğu diğer sektörlerde canlanma beklendiği görülmektedir.
Turizm sektörü dışında tüm sektörlerde 4. çeyrekte 3. çeyrekten daha yüksek canlanma beklendiği görülmüştür.
“Madencilik ve Enerji” sektörü 3. çeyreğe ilişkin bileşik endeks değeri 48.9 ile ikinci çeyreğe nazaran ekonomide daralmaya işaret etmektedir. 4. çeyrek beklentisi ise (50 baz puanın az da olsa üzerinde olması sebebiyle ) 52.2 değeri ile canlanma beklentisine işaret etmektedir. Ancak beklenti 4. çeyrekte canlanmanın yavaş olacağı şeklindedir.
“Tekstil” sektöründe üçüncü çeyrekte ikinci çeyreğe nazaran canlanma beklentisinin var olduğu 53.2 endeks değeri ile görülmektedir. Bu sektörde 4. çeyrek beklentisi 54.8’dir. Bir diğer deyişle, Tekstil sektörü 4. çeyrekte üçüncü çeyreğin üzerinde bir canlanma beklemektedir.
“Ticaret” alanında faaliyet gösteren firmalar 3. çeyrekte 52.4 endeks değeri ile ekonomik canlanmanın gerçekleşeceği, 4. çeyrekte ise canlanmanın artarak devam edeceğini beklemektedir.
“İnşaat” sektöründe faaliyet gösteren firmalar tarafından cevaplanan anketler 3. çeyrekte 2. çeyreğe göre daralma gerçekleşeceğine işaret etmektedir. 4. çeyrek beklentisi 50 puan olarak hesaplanmış ve bu dönemde daralmanın devam etmeyeceği değerlendirilmiştir.
“Turizm” sektörü 3. çeyrekte 50 endeks değeri ile 2. çeyreğe nazaran bir değişiklik olmayacağına işaret etmektedir. 4. çeyrekte ise sektörde daralma beklentisi mevcuttur.
“İmalat” yapan firmaların 3. çeyrekte ekonomik faaliyetlerinde 63.3 endeks değeri ile canlanma beklendiği bu canlanmanın 4. çeyrekte artarak devam edeceği beklentisi (65.7) görülmektedir.
“Finans” sektöründe 3. çeyrek endeks değerinin 50 baz puanın üzerinde, 55.6 olarak gerçekleşmiştir; bu durum 3. çeyrekte 2. çeyreğe nazaran canlanma beklendiğini ifade etmektedir. Sektörde 4. çeyrekte 56.4 endeks değeri ile canlanmanın devam etmesi beklenmektedir.
“Otomotiv” sektöründe 3. çeyrekte 69.6 endeks değeri ile 2. çeyreğe nazaran ekonomik faaliyetlerde önemli bir canlanmanın beklendiği 4. çeyrekte ise canlanma beklentisinin artarak devam ettiği görülmektedir.
