İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Beklenti Endeksi 2020 Q3-4
İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası ile İstanbul Ticaret Üniversitesi’nce yürütülmekte olan çalışma kapsamında reel ekonomik beklenti hakkında gösterge niteliğinde bir endeks oluşturulması planlanmıştır. Çalışmada, İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası’na kayıtlı yeminli mali müşavirlere uygulanmak üzere anketler düzenlenmiş ve anketlerden elde edilen sonuçlar neticesinde ‘İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Beklenti Endeksi’ oluşturulmuştur.
Amaç
İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Beklenti Endeksi, şirketler için bir erken uyarı sistemi oluşturmak, reel ekonomik beklentileri özet şekilde sunacak bir endeks oluşturmak, bunları izlemek ve değerlendirmek, karar alıcı ve uygulayıcılara veri ve bilgi desteği sağlamak amacı ile üretilmektedir.
Elde edilmesi planlanan endeksin altışar aylık periyodlarla yayınlanması kararlaştırılmıştır. Bu doğrultuda içinde bulunulan 3 aylık dönemde mevcut ekonomik durumun saptanması ve gelecek 3 aylık beklentinin elde edilmesi öngörülmektedir.
Kapsam
Endeks, İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odasına kayıtlı olan ve aralarından rastsal olarak seçilen yeminli mali müşavirler tarafından cevaplanan anketlerden elde edilen verilerle hesaplanmaktadır.
Anket Yeminli Mali Müşavirlerin takip etmekte olduğu işletmelerden hareketle sunacağı;
“Ciro beklentisi”, “Stok beklentisi”, “Çalışan sayısı beklentisi”, “Şüpheli alacak beklentisi”, “Tahakkuk edecek kurumlar vergisi beklentisi”, “Öz kaynak beklentisi”, “Yabancı kaynak kullanım beklentisi”, “Faaliyet karı beklentisi”, “Faaliyet dışı gelir düzeyi beklentisi” üzerine değerlendirmelerini kapsamaktadır.
Kapsam dâhilinde işletme büyüklükleri Büyük, Orta ve Küçük işletmeler olmak üzere sınıflandırılarak incelenmesi planlanmaktadır. Ayrıca sektörler itibariyle Madencilik ve Enerji, Tekstil, İnşaat, Ticaret, Turizm, İmalat, Finans, Otomotiv, Bilişim, Sağlık, Lojistik ve Taşımacılık, Gıda ve Tarım olmak üzere 13 sektör gruplaması yapılmıştır.
Endeks Hesaplamada Uygulanan Esaslar
Endeksin hesaplamasında her bir değişkenin ekonomik beklentilere etkisinin ağırlıkları ve etki yönünün belirlenmesi için uzman görüşlerine başvurulmuştur. Uzman görüşü, yeminli mali müşavirler arasından rastsal olarak seçilen 304 kişiye yapılan “Uzman Anketi” ile elde edilmiştir.
Ağırlıklandırma
Uzman Anketlerinin değerlendirilmesi sonucunda elde edilen ağırlıklar;
Bileşik Endeksin Hesaplanması
Anket sonucunda elde edilen verilerle bir dağılım endeksi hesaplanmaktadır. Hesaplamada kullanılan yöntem; pozitif etki eden göstergeler için, artış bekleyen anket katılımcılarının yüzdesi ve değişim beklemeyen katılımcıların yüzdesinin yarısı toplanarak elde edilir. Yani;
Hesaplaması uygulanır. Endekse negatif etki eden göstergeler için ise azalış bekleyen anket katılımcılarının yüzdesi ve değişim beklemeyen katılımcıların yüzdesinin yarısı toplanarak hesaplanır. Yani;
hesaplaması uygulanır.
Bileşik Endeksin Değerlendirilmesi
Yukarıdaki formül hesaplamasına göre; %50 elde edilmesi halinde endekste bir değişiklik olmadığı, %50’nin üstü endekste bir artış olduğu, %50’nin altı endekste bir azalış olduğu sonucuna varılmaktadır.
Bir sonraki üç aylık döneme ilişkin hesaplanan bileşik endeks %50’nin üstünde ise geçen üç aylık döneme göre ekonomide canlanma (genişleme) beklendiğine işaret etmektedir.
İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odasına kayıtlı olan ve aralarından rastsal olarak seçilen 304 Yeminli Mali Müşavir tarafından cevaplanan anketlerden hareketle 2020 yılı üçüncü ve dördüncü çeyrek dönemi için “İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Beklenti Endeksi” hesaplanmıştır.
Sonuçlarda
%50 elde edilmesi halinde endekste bir değişiklik olmadığını,
%50’nin üstü endekste bir artış olduğunu,
%50’nin altı endekste bir azalış olduğunu işaret etmektedir.
2020 3. çeyrek (Temmuz -Eylül) döneminde bileşik endeks 45.3 değeri ile ekonomik göstergelerde bir önceki döneme göre daralma olacağına işaret etmektedir.
2020 3. çeyrekte (Ekim - Aralık) ise elde edilen 44.5 endeks değeri, daralmanın devam edeceğini göstermektedir.
Farklı Ölçekli Firmaların Beklentilerinin Değerlendirmesi
Firma büyüklüğüne bağlı olarak ekonomik göstergelere ilişkin beklentiler ve ekonomik göstergelere ilişkin hassasiyet farklılaşmaktadır. Ekonomik Beklenti Endeksi hesaplanırken firma büyüklüğüne ilişkin iki ölçü kullanılmıştır. Bunlar; ciro düzeyi ve firmada çalışan sayısıdır. Her iki grup da firma büyüklüğüne ilişkin bilgi vermekle birlikte ekonomik beklentilere ilişkin görüşleri ayrı ayrı incelenmiştir.
Firmaların ciro düzeyine göre beklentileri
Ciro düzeyi gruplandırmasında üç temel ayrım yapılmıştır. Ayrım, küçük ölçekli; “0-10 Milyon TL”, orta ölçekli; “10-50 Milyon TL”, büyük ölçekli; “50 milyon TL üstü” ciro düzeyine sahip firmalar şeklinde değerlendirilmiştir. Ciro düzeyi büyüklüklerine göre değerlendirilen firmaların beklentileri de farklılaşmaktadır.
2020 3. çeyrekteki beklentiler incelendiğinde, Küçük ölçeklerdeki firmalarda 50.5 endeks değeri ile 50 baz puanın üzerinde olduğu görülmektedir. Orta ölçekli ve büyük ölçekli işletmeler ise 50 baz puanın altında değer almışlardır. Ciro düzeyine göre orta ve büyük ölçekli işletmelerde 2020 yılının üçüncü çeyreğinde daralmaya yönelik bir beklentinin olduğu görülmektedir.
2020 4. çeyrek beklentileri incelendiğinde ciro düzeyine göre küçük, orta ve büyük ölçekli işletmelerde daralma beklentisi olduğu görülmektedir.
Firmaların çalışan sayısına göre beklentileri
Firmalar “Çalışan sayısı”’na göre üç temel gruba ayrılmıştır. Gruplandırma, küçük ölçekli; “50 kişiden az”, orta ölçekli; “50-250 kişi”, büyük ölçekli; “250 kişiden fazla” çalışana sahip firmalar olarak değerlendirilmiştir.
2020 3. ve 4. çeyrek verileri incelendiğinde, her iki çeyrek için de küçük, orta ve büyük ölçekli firmalarda daralma beklentisinin olduğu görülmektedir.
- Sektörlere Göre Beklenti
Ekonomik beklenti endeksinde ilk başta 8 farklı sektör esas alınarak incelenmiştir. 2019 3.çeyrek ve 4. Çeyrek döneminde ise Bilişim, Sağlık ve Lojistik ve Taşımacılık sektörleri eklenerek toplam sektör sayısı 11 olmuştur. 2020 3. Ve 4. Çeyrek döneminde ise Gıda ve Tarım sektörleri anketlerimize eklenmiştir.
çeyrek için en yüksek endeks değer “Gıda” alanında gerçekleşmiştir. 4. çeyrekte en yüksek canlanma beklenen sektör ise 67.6 endeks değeri ile yine “Gıda” sektörüdür.
ve 4. Çeyrekler incelendiğinde “Madencilik ve Enerji”, “Bilişim”, “Sağlık”, “Lojistik ve Taşımacılık” ve “Gıda” sektörlerinde beklendiği görülmüştür.
